کد خبر: 7553 ۲۱:۴۳ - ۱۳۹۸/۰۳/۱۹

یادداشت

مثلث پیشرفت در شرایط تحریم

نخستین زنگ تحریم علیه ایران در دوره ملی شدن صنعت نفت، علیه ایرانی که به دنبال قطع کردن دست غارتگران ازطلای سیاه بود، توسط روباه پیر نواخته شدو با تسخیر لانه جاسوسی توسط دانشجویان پیرو خط امام، آمریکای جهانخوار نیز در کنار بریتانیا بر طبل تحریم ها کوبید.

مثلث پیشرفت در شرایط تحریم

به گزارش ابصارخبر،  المیرا غضنفری ججین دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه محقق اردبیلی و عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان استان اردبیل در تازه ترین یادداشت خود به موضوع تحریم های اخیر دولت امریکا علیه ایران اسلامی پرداخت و نوشت: تحریم ها فرصتی مغتنم در اختیار صاحبان تفکر و پژوهشگران قرار می دهد تا با تبدیل علم به ثروت، گره گشای مشکلات کشور باشند و از سویی دیگر اعتماد به محصول ایرانی را افزایش دهند.

تحریم؛ کلید واژه آشنایی در ادبیات سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، جامعه شناسی، علمی و بین المللی ایران است. تحریم سخن امروز و دیروز ایران نیست، بلکه سالهاست که این واژه با تاریخ ما آمیخته شده است. نخستین زنگ تحریم علیه ایران در دوره ملی شدن صنعت نفت علیه ایرانی که به دنبال قطع کردن دست غارتگران از طلای سیاهش بود، توسط روباه پیر نواخته شد. با تسخیر لانه جاسوسی آمریکا توسط دانشجویان پیرو خط امام خمینی (ره)، آمریکای جهانخوار نیز در کنار بریتانیا بر طبل تحریم ها کوبید.

در ادامه نیز مسیر پرپیچ و خم تحریم ها در چهار دهه از عمر انقلاب اسلامی از دوران دفاع مقدس تا عصر امروز ما سپری شد و در پی چالش های برنامه هسته­ای ایران به اوج خود رسید. پرونده اتمی ایران از سال1385 توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی بر روی میز شورای عالی امنیت قرار گرفت.

مجموعه تحریم های اعمال شده توسط ایالات متحده آمریکا و کنگره آن کشور، اتحادیه اروپا، سازمان ملل و شورای عالی امنیت در کنار هم بصورت چند وجهی ایران را هدف قرار دادند، نمونه عینی این تحریم ها شامل: تحریم افراد، دانشگاهها، هسته های نظامی، نهاد های سیاسی، صنایع موشکی، کشتیرانی، هسته ای، تحریم های نفتی، تحریم های بانکی و مالی و مصادره اموال ملی در خارج از ایران است که تا به امروز ادامه داشته است.

اما با این وجود و بیان موارد مهم تحریم ها نکته قابل توجه این است که در سالهای اخیر مذاکرات ایران با گروه موسوم به 1+5 آغاز و پیگیری شد که نتیجه این نشست های چند جانبه در سندی راهبردی به نام برجام(JCPOA) معرفی شد که خود تفاسیر متعددی داشت و با وجود اقدامات عملی ایران در مفاد بیان شده در برجام نظیر برچیده شدن راکتور آب سنگین اراک و کاهش غنی سازی، طرف های مقابل هیچگاه به وعده های خود در قبال برجام و لغو تحریم ها عمل نکردند و به عبارت صریح تر "برجام" به فرجام نرسید.

گفتار اصلی این نوشتار درباره برجام و یا علل تحریم های ظالمانه علیه جمهوری اسلامی ایران نیست؛ بلکه این نوشتار پس از این مقدمه به بررسی روشهای مقابله با این تحریم ها از منظر های دیگری می پردازد.

بخش عمده تحریم های اعمال شده علیه ایران در طی یک قرن گذشته مرتبط با حوزه های علمی، صنعتی، دانشگاهی و پزشکی بوده است. قرار گرفتن ایران در لیست کشورهای تحریم شده خرید ابررایانه های قوی‌تر از ۱۹۰ میلیارد عمل در ثانیه، فیلترینگ IP های ایرانی، جلوگیری از صادرات تجهیزات و امکانات پزشکی، آزمایشگاهی و دارویی به ایران، تحریم های متعدد دانشگاهها و جامعه علمی، اخراج و زندانی کردن نخبگان  دانشگاهی و فارغ التحصیلان ایرانی توسط کشورهای تحریم کننده، ممانعت از حضور دانش آموزان ایرانی در المپیادهای جهانی و تحریم اشخاص، شرکت ها و نهادهای مرتبط با برنامه هسته ای، نظامی و موشکی عناوینی از لیست بلندپایه تحریم ها علیه علم و فناوری در ایران است.

صنایع دانش بنیان، دانشگاه و صنعت سه ضلع نام آشنای مثلث توسعه برای اصحاب علمی، صنعتی و محققین و مخترعین هستند. دو واژه اول سالهاست که در ذهن همگان نقش بسته است، اما تنها بیش از یک دهه از ظهور صنایع دانش بنیان در ایران می­گذرد. گفتار اصلی نوشتار امروز بررسی نقش و تاثیر مثلث(دانش بنیان- دانشگاه-صنعت) در شرایط فعلی و مقابله عملی با تحریم ها اعمال شده علیه ایران است.

با ایجاد تحولات مهم و بنیادین در حوزه اقتصاد مبتنی بر علم و فناوری در جهان و ظهور شرکت های تولید کننده محصول با تکنولوژی بالا، معیارها و ملاک های جدیدی برای ارزیابی قدرت اقتصادی درجهان شکل گرفت. ظهور شرکت های دانش بینان نیز بر همین اساس بوده و این شرکت ها توانستند به عرصه رقابت اقتصادی وارد شوند. صنایع دانش‌بنیان به جهت نقش مستقیمی که در ایجاد ارزش‌افزوده و ارزآوری دارند برای اقتصاد ملی کشورهای در حال توسعه بسیار با اهمیت تلقی می‌شوند. بنابراین رونق شرکت‌های دانش‌بنیان باعث نیل کشورها به سمت اقتصاد پایدار، دانش‌محور و پیشرو خواهد گردید. صنایع دانش بنیان خود از اهرم های اصلی قدرت در تحقق اقتصادی مقاومتی است و حمایت از شکل گیری آنها و ادامه حیاتشان و نیز ایجاد بستر مناسب برای فعالیت شرکت های دانش بنیان می تواند خود گام بزرگ و موثری در عرصه اقتصاد مقاومتی مدنظر مقام معظم رهبری و سیاست های علمی و اقتصادی کشور داشته باشد و با رویکرد اقتصاد مقاومتی و بحث گام دوم ازسوی معظم له امروز هرچه بیشتر باید حوزه های دانش بنیان و فناور مورد توجه قرار گیرد.

بی شک نباید از تاثیر مستقیم تحریم ها در بحث تولید و تهیه مواد اولیه شرکت های دانش بنیان غافل شد، اما بایستی نقش شرکت های دانش بنیان را باید در دوران تحریم ها پر رنگ­تر در نظر گرفت و اقدامات حمایتی دولت باید ضمن کمک به این شرکتها در مبارزه با شرایط دوران تحریم، زمینه فعالیت های موثر آنها در قالب رابطه سه جانبه با دانشگاهها و صنعت فراهم کند. تولیدات این شرکت ها ضمن تامین بازار داخلی در زمینه صادرات و اشتغال مستقیم و غیرمستقیم به ویژه برای فارغ التحصیلان دانشگاهی نیز نقش غیر قابل کتمانی خواهند داشت. 

ضلع دوم این مثلث، دانشگاهها هستندکه با در اختیار داشتن نیروی جوان و پتانسیل های ویژه علمی می تواند گره گشای مشکلات متعدد در دوران تحریم ها باشد و با هدف قرار دادن پژوهش های بنیادین و اساسی که خود کلید توسعه هستند به تولید محصولات دانش بنیان دست یابند. ضلع سوم این مثلث صنعت است، ارتباط بین صنعت و دانشگاه از مهم ترین چالش های موجود در ایران است و هیچگاه رابطه بین این دو به صورت محکم برقرار نبوده است و شرکت های دانش بنیان می­توانند به عنوان رابط بین صنعت و دانشگاه قرار بگیرند. با توجه به تاکیدات مکرر رهبری، شرایط خاص اقتصادی کشور، فرصت مغتنمی برای قطع وابستگی به خارج است تا صنایع از دانشگاهها کمک بگیرند و با استفاده از توان علمی متخصصان، نیازهایشان را تامین کنند و در اینصورت است که این مثلث می تواند اهرم قدرتمند در برابر تحریم ها باشند، تا از سیاست فعلی تولید مقالات، پایان نامه ها و طرح های پژوهشی بی هدف دانشگاهی پیشی گرفته و قدم های محکم تر با برنامه های منسجم تر در جهت حل مشکلات صنعت و جامعه برداشته شود و قطعاً سران قوا می توانند در ایجاد این فضای امن و ثبات مدیریتی به دانشگاهها و صنایع یاری کنند تا آن ها بهتر بتوانند رسالت خود را انجام دهند. جمهوری اسلامی ایران در رتبه اول جهانی رشد علمی است  و بایستی این علم تبدیل به عمل و منتج به ثروت شود.

محصولات تولیدی در شرکت های دانش بنیان براساس اصل بازار مصرف باید علاوه بر تامین نیاز صنعت بتواند جوابگوی نیاز مصرف مردم نیز باشد و به عبارت دقیق تر باید از ابتدای مرحله شکل گیری ایده و مراحل پژوهش تا تولید محصول باید در قالب نیاز بازار هدف باشد و مسلماً اهمیت دادن به اقتصاد دانش بنیان سبب قطع وابستگی ما به کشورهای بیگانه خواهد شد.

پارک های علم و فناوری در کنار مراکز رشد به عنوان بستر حمایتی از شرکت های دانش بنیان، محل تبدیل علم به محصول و محل تکمیل چرخه علم به ثروت هستند.

در پایان اینکه تحریم اساساً رفتار ظالمانه ای است که بر کشورمان تحمیل شده است اما نکته ای که نباید آن را فراموش کرد این است که تحریم ها فرصتی مغتنم در اختیار صاحبان تفکر و پژوهشگران قرار داد تا با تبدیل علم به ثروت، گره گشای مشکلات کشور باشند و از سویی دیگر اعتماد به محصول ایرانی را افزایش داد. کشور ایران توانمندهای بالقوه ای دارد و اگر درست مدیریت شود تبعات منفی تحریم ها به حداقل میزان خود می‌رسد. بر طبق آمار منتشر شده، در شرایط فعلی حدود 4 هزار شرکت دانش بنیان در کشور فعالند که فرصت اشتغالزایی مستقیم و غیرمستقیم حدود 100 هزار شغل را فراهم کرده اند.

دانشگاهها نیز باید توسعه پژوهش های هدفمند را در دستور کار خود قرار داده و در سیاست های ارتقاء اعضای هیأت علمی، گرنت های پژوهشی، جذب دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی و ارتباط با صنعت نیز این موضوع را مدنظر قرار دهند تا زمینه حمایت از شرکت های دانش بنیان نیز فراهم گردد. ضمن اینکه براساس موقعیت منطقه ای سیاست های پژوهشی را در دستور کار خود قرار دهند.

انتهای پیام/ج